De participatiesamenleving komt eraan en geeft ruimte voor informele initiatieven. Van mantelzorg tot moestuin en van broodfondsen tot buurtwinkels. Toch zitten in deze ontwikkeling tegenstrijdigheden en valkuilen, zo betoogt Evelien Tonkens, socioloog en hoogleraar, in haar Socrateslezing van 2 november.
Grootschalige, formele organisaties (woningcorporaties, de overheid, de politiek etc.) worden in toenemende mate gewantrouwd. Informele verbanden voelen dichtbij en warm en krijgen wel vertrouwen van burgers. De gevolgen kunnen niet alleen positief uitpakken. Informele betrekkingen kunnen leiden tot willekeur. Een hulpbehoevende oudere kan financieel onder druk gezet worden. Om dergelijke misstanden te voorkomen, hebben wij juist formele instituten in het leven geroepen.
Daarnaast gaan veel betaalde banen in met name zorg verloren en worden veel vrouwen werkeloos. Zij mogen het werk dat blijft liggen als vrijwilliger weer oppakken.
Als participeren betekent ‘meedoen in de samenleving’, is het vreemd dat instrumenten daarvoor, zoals bibliotheken, toegang tot thuiszorg en beschermde werkplekken, opgeheven worden.
Evelien Tonkens pleit voor het blijven verbeteren van de formele organisaties en voor het vertrouwen bevorderen in zowel de formele als de informele verbanden. De publieke sector moet op beide gebouwd worden.
Evelien Tonkens is socioloog en hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Zij zal op 10 maart 2015 te gast zijn bij GroenLinks Diemen op de thema-avond over decentralisatie in de zorg. Zie voor haar hele lezing evelientonkens.nl. Het inleidende artikel stond in NRC van zaterdag 1 november 2014.
door Joke Schenk