Bespreking van Laura Starinks boek ‘Slag om Oekraïne, referendum over een land in opstand’ door Joke Schenk.

In dit boekje laat Laura Starink vooral inwoners van Oekraïne zelf aan het woord om het belang aan te tonen van een ja-stem voor het associatieverdrag. Zij hoopt op deze manier het grote gebrek aan kennis in Nederland over Oost-Europa in het algemeen en Oekraïne in het bijzonder enigszins ongedaan te maken.

Poetin zou zich zeer verheugen over een “nee” van Nederland en de inwoners van Oekraïne zouden zich in de kou gezet voelen. Hoezo zou een ver en klein landje als het onze kunnen beslissen of hun enorme en door de geschiedenis geteisterde land alle uitzicht op een betere toekomst ontnomen kan worden?      

Na de bloedige oorlog in 2014 in het oosten van Oekraïne is duidelijk dat het land voor een hoopvolle toekomst niet naar Rusland hoeft te kijken. De Russische inmenging in dit conflict is overduidelijk. De uitkomst is een status aparte van de “volksrepublieken” Donetsk en Loegansk, die inmiddels door het Oekraïense leger hermetisch afgeschut zijn van de rest van het land. Een land dat snakt naar vrede, politieke hervorming en wederopbouw van de economie.

De op gang komende hervormingen en de handelsboycot door Poetin vallen de bevolking zwaar, maar het verlangen naar vrijheid wint. De immense corruptie wordt op talloze manieren aangepakt. Nu de oligarchen, degenen die na de val van het communisme rijkdom verworven hebben, zien dat corruptie niet in hun handelsbelang is, zullen zij deze ommekeer steeds meer steunen. Aansluiting bij Europa door middel van het Associatieverdrag zal een enorme impuls geven aan de jonge generatie. Poetin zou Oekraïne liever binnen halen in zijn Douane-Unie. De jongeren zouden hun land dan massaal de rug toekeren.

Oekraïne is getekend door zowel nazi- als Stalinterreur. De bevolking aftekenen als neonazisten, zoals Het Kremlin graag en veelvuldig doet, is een diepe belediging voor allen die hieronder geleden hebben. Dat de bevolking in grote meerderheid niet fascistisch is, wordt bevestigd door een grote en bloeiende joodse gemeenschap. Nationalisme is in Oekraïne niet zo’n beladen begrip als bij ons. Als er een vijandige buur is, voelt nationalisme als een drang naar vrijheid en onafhankelijkheid. Natuurlijk kan men hierin gematigd of juist extreem zijn.

Laura Starink geeft aan het eind van haar boekje een stemadvies voor het komende referendum. Het advies is uiteraard: STEM VOOR het Associatieverdrag met Oekraïne, omdat

  • Dit verdrag mede aanleiding is geweest voor de huidige opstand en voor de (gemanipuleerde) recente oorlog. President Janoekovitsj weigerde te tekenen en moest vluchten. Europa draagt dus een politieke verantwoordelijkheid en kan niet zomaar wegkijken.
  • De gevolgen voor het land desastreus zullen zijn. Het handelsverdrag is op 1 januari al ingegaan, de politieke hervormingen kunnen alleen maar in ieders voordeel werken.
  • Oekraïne niet meer bij Rusland wil horen. Men zit niet te wachten op agressie en stagnatie.
  • Nee-stemmen de corrupte status quo zal laten voortbestaan.

Oekraïne wil vooruit en niet terug in het hok. Het land moet een enorme achterstand inlopen, ook ten opzichte van de rest van Oost Europa. Dit zal geen schokvrije ontwikkeling zijn, maar er is geen alternatief. Ook voor West Europa is een vrij, democratisch land aan de oostelijke grens verre te prefereren boven een verlamde, Russische vazalstaat. En van een EU-lidmaatschap is nog lang geen sprake.

 

Laura Starink is slaviste en was 30 jaar journaliste voor NRC Handelsblad.

Titelgegevens van het besproken boek: Slag om Oekraïne, referendum over een land in opstand. Uitgeverij Atlas Contact. ISBN 9789045032573.